7
Ocak 2013
Şiddet
suçlarındaki artışın nedeni hayret verici bir açıklama
olabilir mi?
George
Monbiot, 8 Ocak 2013 Guardian
Başlangıçta
inanılmaz geldi. Hipotez o kadar acayip ki kendi kendime güldüm.
İddiaya göre, 20. yy'ın ikinci yarısındaki ve 21. yy'ın ilk
yıllarındaki şiddet suçlarındaki artış ve azalma, güvenlik ve
adli uygulamalar, yanlız ebeveynler, ekonomik kriz, uyuşturucu
madde veya kürtajın yasallaşması ile ilgili değildi, gerçek
sebep... kurşunmuş.
Kurşun
derken mermiyi kastetmiyorum. Dünya'nın pek çok kesimini
etkileyen ve tüm öngörülere rağmen daha sonra da düşüşe
geçen suç dalgaları, geçen hafta Mother Jones tarafından
yayımlanan bir makalede (1), kurşun bazlı boya ve kurşun içeren
yakıtların kullanılması ile ilişkilendiriliyor.
Kanıtları
görene kadar gülünç geliyor. Şehirler, eyaletler ve ülkeler
üzerinde yapılan çalışmalara göre, suç artışı ve düşüşü
bebeklerin eser miktarda kurşuna maruz kalmasını 20 yıllık bir
ara ile izliyor (2,3,4). Fakat bu bize yanlızca bir korelasyon;
rastlantısal olabilecek bir ilişki fikri sağlıyor. Mother
Jones'un pek çok bilimsel esere dayanan makalesi, suçun kurşundan
kaynaklandığını savunuyor.
Belgeleri
okumakla başladım. Belgeler makalenin söylediğini mi söylüyor?
Evet. Daha sonra alıntıları bilimsel literatürden kontrol ettim:
kontrol ettiğim üç alıntıya bilimsel literatürde 301 gönderme
vardı (5). Tüm bu belgeleri (yabancı dillerde olan bir kaçı
hariç) ve düzinelerce başka belgeyi inceledim. Beni en çok
şaşırtan, teze karşı çıkan tek bir çalışmanın (6)
olmasıydı. Bu çalışma da, en önemli petrol katkılı tetraetil
kurşun üreticilerinden biri olan Ethyl Corporation tarafından
maddi olarak desteklenmişti. Buna karşın, tezi destekleyen başka
pek çok çalışma da buldum. Her ne kadar delice gelse de, kurşun
zehirlenmesi şiddet suçlarındaki artış ve düşüşünün en
önemli nedeni gibi görünüyor.
Çalışmaların
ele aldığı tüm ülkelerde, suç eğrisi aynı. Kurşun farklı
zamanlar ve yerlerde (1970'li yıllarda ABD'de, 1990'lı yıllarda da
Avrupa'nın pek çok yerinde) önce boyadan daha sonra da petrolden
çıkarılmış, tüm bu farklı zaman ve şartlara rağmen ortaya
çıkan şey aynı: şiddet suçları kurşun kirlenmesinin tepe
noktasına ulaşmasından 2o yıl sonra zirveye ulaşıyor (7,8,9).
Bir zamanlar aralarında dağlar kadar fark olan ABD deki büyük
şehirlerle küçük şehirler de eşitlenmiş, ayrıca etki 20 yıl
sonra kayboluyor (10).
Bu
durumun başka bir açıklaması yok gibi görünüyor. Sözkonusu
araştırmacılar, sosyal, ekonomik ve hukuki faktörler gibi işlemi
karmaşıklaştıran belirgin değişkenleri düzelmek için ciddi
çalışmalar yapmışlar. Çalışmalardan biri, 15 farklı
değişken göz önüne alındıktan sonra, en fazla kurşun kirliği
olan ABD eyaletlerinde dört katlık bir cinayet artışı olduğunu
belirlemiş (11). Bir başka çalışma, ABD şehirlerindeki saldırı
artışlarının %90'ının kurşun seviyeleri ile açıklanabileceğini
ortaya çıkartmış (12).
Cincinnati'de
yapılan bir çalışma, mahkum olan gençlerin kemiklerinde,
toplumun diğer kesimlerine oranla çok daha fazla kurşun
bulunduğunu belgelemiş (13). 19 Çalışmayı ele alan bir
meta-analiz ( çalışmalar üzerinde yapılan değerlendirme)
gençler arasındaki suç işleme oranını, kurşuna maruz kalma
dışında, açıklayabilecek başka faktörlere ilişkin herhangi
bir kanıt bulamamış (14).
Yüksek
kapasiteli sinirsel bir zehrin, davranışsal değişimlere neden
olması gerçekten şaşırtıcı mı? Çok küçük kurşun
seviyelerinin bile IQ üzerindeki olağanüstü olumsuz ve kalıcı
etkisi 10 yıllardır biliniyor. Davranışsal etkileri ise ilk kez
1943 yılında belgelendi; Beşiklerindeki kurşun bazlı boyayla
boyanmış parmaklıkları kemiren bebeklerin atlattıkları ağır
zehirlenmeden sonra, aşırı saldırgan ve şiddete eğilimli
oldukları ortaya çıkmıştı (15).
Bebeklikte
gerçekleşen kurşun zehirlenmeleri, çok düşük seviyede bile
olsa, beynin davranış ve mizacı düzenleyen (anterior cingulate
cortex ve prefrontal cortex) bölümlerine zarar veriyor (16). Etki,
erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görülüyor.
Kurşun zehirlenmesi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
(17,18), saldırganlık ve bir çalışmaya göre de psikopatlık ile
ilişkilendiriliyor (19). Kurşun o kadar zehirli ki, güvenli
olduğu hiç bir seviye yok (21,22).
Çoğunlukla
şehir içinde, trafiğin yoğun olduğu bölgelerde kurşun bazlı
boyanın dökülmeye başladığı, onarım görmemiş evlerde
yaşayan Afrikalı Amerikalılar büyük olasılıkla beyazlara
oranla daha fazla kurşun zehirlenmesine maruz kalıyor. 1986
Yılında yapılan bir çalışmaya göre, beyaz çocukların
%18'inin siyahi çocukların ise %52'sinin kanında desilitre başına
20 miligramdan fazla kurşun bulunmuştu (23). 1976 ve 1980 Yılları
arasında yapılan bir başka çalışma, siyahi bebeklerin kanında,
desilitre başına inanılmaz bir oran olan 40mg kurşun bulunma
oranı, beyaz çocuklardan 8 kat fazla olduğunu belirledi. Bu iki
çalışmanın ortaya koyduğu önermeler, siyahi ve beyaz
Amerikalılar arasındaki suç oranı farkını (25) ve Bell Eğrisi
kitabında sözü edilen IQ farkını da açıklayabilir.
Dünya'da
tetraetil kurşun üreten tek bir üretici var. Innospec adı
verilen bu kuruluş İngiltere'nin Ellesmere Port bölgesinde.
Ürünün İngilterede satılması uzun süredir yasak, bununla
birlikte kuruluş kendi web sitesinde, ürünlerini diğer ülkelere
sattığını kabul ediyor (27). Innospec benimle görüşmeyi kabul
etmedi, fakat başka haberlere göre tetraetil, Afganistan, Cezayir,
Burma, Irak, Kuzey Kore, Sierra Leone ve Yemen gibi ya karışıklık
içindeki ya da halkın yöneticilerin umurunda olmadığı ülkelere
hala ihraç ediliyor (28,29).
Firma
2010 yılında Associated Octel adı altında, çok büyük karlar
karşılığında tetraetil satabilmek için Irak ve Endonezya'da
milyonlarca dolar rüşvet ödediğini kabul etti (30). İngiliz ve
ABD mahkemeleri ile yapılan bir anlaşma sonucu, Innospec o kadar
hafif cezalarla kurtuldu ki, Adalet Lordu Thomas “bu tip anlaşmalar
bir daha asla yapılmamalıdır.” açıklamasını yaptı (31). Bu
firmanın kaç hayatı mahvettiğini ise ancak Allah bilir.
İngiliz
hükümetinin bana söylediğine göre, tetraetil kurşun AB ihracı
sınırlı mallar listesinde olmadığı için Innospec'in istediği
kişiye satış yapmasını engellemek amacıyla yapılabilecek bir
şey yok (32). Bunun için bir terim var; çevresel ırkçılık.
Kapsamlı
etkisi uzun yıllardan sonra anlaşılan kurşun kirliliğinin,
şiddet suçları üzerindeki etkisi gerçekse, pek çok hayatı
mahveden suçların ardında çok daha büyük bir suç var demektir.
References:
2.
Rick Nevin, May 2000. How Lead Exposure Relates to Temporal Changes
in IQ, Violent Crime, and Unwed Pregnancy. Environmental Research,
Vol.83, Issue 1, pp1–22. http://dx.doi.org/10.1006/enrs.1999.4045
3.
Rick Nevin, 2007. Understanding international crime trends: the
legacy of preschool lead exposure. Environmental Research Vol. 104,
pp315–336.
doi:10.1016/j.envres.2007.02.008
doi:10.1016/j.envres.2007.02.008
4.
Jessica Wolpaw Reyes, May 2007. Environmental Policy as Social
Policy? The Impact of Childhood Lead Exposure on Crime. National
Bureau of Economic Research Working Paper
13097. http://www.nber.org/papers/w13097
5.
The three papers whose citations I checked were Rick Nevin, May 2000,
as above;
Rick Nevin, 2007, as above and Jessica Wolpaw Reyes, May 2007, as above.
Rick Nevin, 2007, as above and Jessica Wolpaw Reyes, May 2007, as above.
6.
Patricia L. McCalla and Kenneth C. Land, 2004. Trends in
environmental lead exposure and troubled youth, 1960–1995: an
age-period-cohort-characteristic analysis. Social Science Research
Vol.33, pp339–359.
7.
PB Stretesky and MJ Lynch, May 2001. The relationship between lead
exposure and homicide. Archives of Pediatrics and Adolescent
Medicine, vol.155, no.5, pp579-82.
8.
Paul B. Stretesky and Michael J. Lynch, June 2004. The Relationship
between Lead and Crime.Journal of Health and Social Behavior, Vol.45,
no.2, pp214-229. doi: 10.1177/002214650404500207
9.
Howard W. Mielke and Sammy Zahran, 2012. The urban rise and fall of
air lead (Pb) and the latent surge and retreat of societal violence.
Environment International Vol. 43, pp 48–55.
doi:10.1016/j.envint.2012.03.005
10.
Bureau of Justice, no date given. Homicide Trends in the
U.S.http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/homicide/city.cfm
11.
PB Stretesky and MJ Lynch, May 2001, as above.
12.
Howard W. Mielke and Sammy Zahran, 2012, as above.
13.
Herbert L. Needleman et al, 2002. Bone lead levels in adjudicated
delinquents: a case control study. Neurotoxicology and Teratology,
Vol. 24, pp711 –717.
14.
David K. Marcus, Jessica J. Fulton and Erin J. Clarke, 2010. Lead and
Conduct Problems: a Meta-Analysis. Journal of Clinical Child and
Adolescent Psychology, vol.39, no.2,
pp234-241. http://dx.doi.org/10.1080/15374411003591455
15.
R.K. Byers and E.E. Lord, 1943. Late effects of lead poisoning on
mental development, American Journal of Diseases of Children, Vol.
66, pp. 471– 483.
16.
Kim M Cecil et al, 2008. Decreased Brain Volume in Adults with
Childhood Lead Exposure. Decreased Brain Volume in Adults with
Childhood Lead Exposure. PLoS Medicine, vol. 5, no. 5.
doi:10.1371/journal.pmed.0050112
17.
Joel T. Nigg et al, January 2010. Confirmation and Extension of
Association of Blood Lead with Attention-Deficit/Hyperactivity
Disorder (ADHD) and ADHD
Symptom Domains at Population-Typical Exposure Levels. J Child Psychol Psychiatry. Vol. 51, no.1, pp.58–65. doi:10.1111/j.1469-7610.2009.02135.x.
Symptom Domains at Population-Typical Exposure Levels. J Child Psychol Psychiatry. Vol. 51, no.1, pp.58–65. doi:10.1111/j.1469-7610.2009.02135.x.
18.
Joe M. Braun et al, 2006. Exposures to Environmental Toxicants and
Attention Deficit Hyperactivity Disorder in U.S. Children.
Environmental Health Perspectives vol. 114, pp.1904–1909.
doi:10.1289/ehp.9478
19.
John Paul Wright, Danielle Boisvert and Jamie Vaske. July 2009. Blood
Lead Levels in Early Childhood Predict Adulthood Psychopathy. Youth
Violence and Juvenile Justice, vol.7, no.3, pp.208-222. doi:
10.1177/1541204009333827
20.
Rick Nevin, 2007, as above, reports that “there is no lower blood
lead threshold for IQ losses”.
21.
David Bellinger concludes that “No level of lead exposure appears
to be ‘safe’ and even the current ‘low’ levels of exposure in
children are associated with neurodevelopmental deficits.”. April
2008. Very low lead exposures and children’s neurodevelopment.
Current Opinion in Pediatrics, Vol.20, no.2, pp172-177. doi:
10.1097/MOP.0b013e3282f4f97b
23.
Royal Society of Canada, 1986. Lead in the Canadian Environment.
Science and Regulation. Cited by Rick Nevin, 2007, as above.
24.
Agency for Toxic Substances and Disease Registry, 1988. The Nature
and Extent of Lead Poisoning in Children in the United States. US
Department of Health and Human Services. Cited by Rick Nevin, 2007,
as above.
25.
Rick Nevin, 2007, as above.
26.
Rick Nevin, February 2012. Lead Poisoning and The Bell Curve. Munich
Personal RePEc Archive MPRA Paper No.
36569. http://mpra.ub.uni-muenchen.de/36569/
29.
Anne Roberts and Elizabeth O’Brien, 2011. Supply Chain for the Lead
in Leaded Petrol. LEAD Action News, vol.11, no.4.
32.
I was passed by Defra to the Department for Transport, then by the
DfT to the Department for Business, which told me it was all down to
the European list. It was clear that none of them were remotely
interested in the issue, or had considered it before.
Metnin orjinal hali için lütfen linke tıklayın.
